Goed en trots dat de gemeente Rotterdam als partner onder zovelen mag zijn bij de opening vandaag van het kenniscentrum Open data TU Delft. De doelstelling van dit nieuwe centrum om onderzoek naar en onderwijs over open data te stimuleren kan alleen gehaald worden door goed samenwerken. En dat is wat hier vandaag gebeurt. Rotterdam is niet alleen graag van de partij, maar voert ook actief beleid om waar dat maar mogelijk is haar bijdrage daaraan te leveren.
We zijn vandaag de dag 24/7, non-stop online. De overheid past zich aan deze ontwikkelingen aan en probeert zo goed als mogelijk mee te bewegen. Om het beste voor inwoners en ondernemers in de stad te doen, is het nodig aangetakt te blijven op de vele snelle ontwikkelingen van digitalisering om ons heen. Dataverzamelingen, zo u wilt big data, spelen hierin een steeds grotere rol.
Met het open stellen van onze data via de net vernieuwde Rotterdamse Open Data Store leveren we actief een bijdrage. Maar dat is in de praktijk niet voldoende. Als gemeente Rotterdam verzamelen, produceren en beheren we een ongekende hoeveelheid data en informatie. Van de openingstijden van bruggen tot de precieze locatie van alle bomen in de stad. Zelf gebruiken we deze data al tientallen jaren voor statistieken en allerlei andere toepassingen. Maar veel data bleef ook gewoon liggen, daar gebeurde niks mee. Sinds kort kan iedereen die er raad mee weet met onze data aan de slag. Toch leert de ervaring dat om er echt mee aan de slag te kunnen het meer vraaggestuurd moet, data zijn pas bruikbaar als de metagegevens zo zijn dat er informatie kan worden uitgehaald en realtime data openstellen is nog lastig.
Open data en Open Geodata – en meer specifiek: het hergebruik van overheidsdata – geeft een impuls aan de ontwikkeling van innovatieve toepassingen. Nieuwe kansen in de economie, het verbeteren van je eigen data en meer vertrouwen creëren bij de inwoners. Het openen van data heeft voor de gemeente als organisatie vele voordelen. Maar het proces is uitdagend, want hoe open je als gemeente je data eigenlijk?
Met het wettelijk verankerde uitgangspunt open, tenzij ben je er nog niet. Om dit daadwerkelijk in de praktijk te brengen is het nodig ook het taaie huiswerk te doen: ervoor te zorgen dat alle gegevens die je verzamelt als overheid langs deze meetlat te leggen het liefst bij aanvang van de verzameling. Na hard werken onder leiding van de CIO in samenwerking met Erasmus Universiteit leidde dat tot de beslisboom. Deze beslisboom is een praktisch instrument om de “meting” mee te kunnen verrichten.
Er zijn genoeg theorieën te vinden, maar we leren vaak nog het meeste van ‘best practices’. Zo is Rotterdam een aantal jaar geleden begonnen met open data in samenwerking met de Hogeschool Rotterdam op initiatief van toenmalig docent Leon Gommans die 200 studenten aan het werk zette met datasets van diverse organisatieonderdelen van de gemeente. Mooiste voorbeeld is de app Bridgy waarmee real time informatie wordt gebruikt om te voorspellen welke van de twee bruggen wanneer open gaat bij een sluisje pal voor een van de vestigingen van diezelfde Hogeschool Rotterdam.
Ook ondernemende bedrijven zijn meegegaan in het proces. Zo bleek ESRI bereid hun app Bomenspotter ook te willen vullen met de Rotterdamse bomen. Daarvoor dank. Maar de grootste kracht van de app zijn de Bomenridders: een zeer actieve groep bewoners die de bomen willen beschermen in de stad. Ook kritisch op onze gegevens, maar nog beter ook actief om de gegeven up te date te krijgen met bewonersinformatie. En dan wordt het opeens een concreet voordeel voor Rotterdammers, in dit geval voor de bomenliefhebbers.
Als we open data echt willen laten groeien, als we willen dat er echt waardevolle toepassingen ontstaan, dan is samenwerking essentieel. Op het niveau van de stad is dat verankerd in een breed samengestelde Stuurgroep Open Data Rotterderdam, maar de samenwerking strekt zich juist ook uit tot op nationaal en internationaal niveau. Vandaag brengen we Open Data naar een hoger plan. Door goed regionaal met elkaar verbinding te maken. Niet alleen regionaal ook op internationaal niveau is dit gaande. Graag wil ik in dit verband Smart Cities noemen, vooral van belang op Europees niveau. Ook daarin participeert Rotterdam actief.
Zo hebben we net besloten als gebruiker ons aan te sluiten bij het Europese COMSODE (Components Supporting the Open Data Exploitation) project gefinancierd in het 7e Kaderprogramma. Het project richt zich op voortgang van de mogelijkheden in het hergebruik van open overheids data in Europa. Het concept is een antwoord op de belemmeringen die nog steeds aanwezig zijn bij het opzetten van een open data netwerk. Zo is het de ambitie om de basis te leggen voor een zogenaamd open data-integratie platform op basis waarvan open data hergebruik in Europa gestandaardiseerd wordt met behulp van dezelfde infrastructuur en instrumenten. Rotterdam gevraagd om deel te nemen aan de gebruikersgroep om haar open data kennis in te brengen. Om deze rol daadkrachtig te kunnen vervullen komt het niet alleen op Rotterdam aan maar is alle enthousiasme en technisch vernuft uit deze regio en ook hier vanuit kenniscentrum hard nodig.
Ook binnen Nederland werken we op lokaal niveau samen met diverse ministeries in de Digitale Steden Agenda. Dit laatste programma zet op gemeentelijk niveau slimme technologieën in bij de aanpak van maatschappelijke vraagstukken. Omdat het speelveld erg breed is, is gekozen voor acht thema's. De digitale agenda ontwikkelt zich in rap tempo. De vraag is daarom niet of wij als overheid betrokken moeten zijn bij al deze ontwikkelingen, maar hoe wij als overheid onze rol gaan oppakken. Niet alleen de overheid en de private partijen zijn daarbij relevant, maar ook de semi-publieke sector zoals onderwijs en gezondheidszorg.
In Rotterdam hebben we de eerste stappen gezet. Maar de publieke sector 3.0 staat nog in de kinderschoenen. Wat nodig is, is een gezamenlijke lange termijn visie van de markt, semi-publieke sector en overheid. Belangrijk is dat we samenwerken en elkaar onderling versterken. De kiem wordt hier vandaag gelegd, ik hoop dat onze samenwerking en kenniscentrum veel zullen opleveren. Wanneer meer economische gebieden in Nederland op deze manier samen werken zal Open Data steeds meer een begrip worden. Een gemeengoed precies zoals het bedoeld is. We moeten de kansen van open data en de positie van de overheid optimaal benutten. Dit netwerk vandaag legt daarvoor een belangrijke basis.