Korrie Louwes

Elke keer dat er waardering van buiten Rotterdam komt voor Rotterdam voel ik een beetje trots. Niet omdat ik persoonlijk de grootste bijdrage lever aan deze bijzondere stad, maar omdat al die mensen die deze stad elke dag in hun eigen buurt maken dat verdienen. Rotterdam kent een prachtige traditie van integrale stadsvernieuwing, die de stad letterlijk in samenspraak met bewoners en bedrijven op een hoger plan heeft gezet. Maar de laatste tijd lijkt die traditie plat geslagen zijn tot het ruim baan geven aan elk prestigieus (groot en hoog) gebouw ongeacht de wijk eromheen, leefbaarheid en houdbaarheid op de langere termijn, zoals zichtbaar bij het depot van Boymans, Forum en de Baantoren en nu ook dreigt te gebeuren bij de Gedempte Zalmhaven.

Al bijna 20 jaar woon ik met veel plezier in het Scheepvaartkwartier. Daarmee ben ik niet alleen direct belanghebbende, maar ook ervaringsdeskundige. Als oud-wethouder heb ik vier jaar het privilege gehad onderdeel te zijn van het stadsbestuur en van dichtbij de dilemma’s mogen ervaren bij de afweging van de belangen bij grote ingrepen in de stad. Als democraat in hart en nieren leg ik me vanzelfsprekend neer bij besluiten, ook waarmee ik het niet eens ben, mits sprake is van een transparante belangenafweging, waarbij de gemeente staat voor het algemeen belang van de stad. Dit ontbreekt in het geheel bij het voorgelegde ontwerpbestemmingsplan Zalmhaven. En niet voor de eerste keer.

Hoe is het zo gekomen? Begin jaren ’90 werd de Zalmhaven gedempt om zo ruimte te maken voor meer woningbouw. In 1992 werd de gemeente teruggefloten door de Raad van State wegens het ontbreken van een integraal plan alvorens over te gaan tot demping en (toen nog het plan) het verwijderen van de flat aan het Willemsplein om plaats te maken voor de oprit van de Erasmusbrug. In 1993 wordt een nieuw bestemmingsplan vastgesteld, waarbij nadruk wordt gelegd op de noodzakelijke overgang van het oude lagere gedeelte naar het nieuwe hogere deel, zoals uitgevoerd met de bouw van het gebouw aan de Gedempte Zalmhaven en de Hoge Heren.

In 2007 presenteert Zalmhaven Urban C.V. haar plan voor de Zalmhaven zonder enige inbreng vooraf van bewoners en bedrijven. De gemeente schaart zich vanaf dag 1 achter dit plan zonder enige vorm van contra-expertise op toen ook al belangrijke thema’s als verkeersontsluiting, luchtvervuiling en twijfels over vraag in de markt naar zoveel appartementen met weinig buitenruimte. De finale besluitvormende bespreking in de Gemeenteraad februari 2010 levert een kleine meerderheid van bijna de hele PvdA-fractie en Leefbaar Rotterdam op voor het plan. Tegenstanders zoals VVD, D66, en SP dragen argumenten aan die ook voor het ontwerpbestemmingsplan anno 2015 even valide zijn.

Nu ligt er weer een plan met steun van de gemeente zonder enige inspraak vooraf en enige vorm van belangenafweging. Het belang van de projectontwikkelaar is voor de gemeente blijkbaar hetzelfde als het algemeen belang. De stadsvisie van 2007 is inmiddels ingehaald door de tijd en vervangen door een glossy brochure over hoe de komst van World Expo 2030 de stad een nieuwe impuls geeft voor stadsvernieuwing. Het collegewerkprogramma 2014-2018 met als ondertitel #kendoe begint met het nobele streven meer zeggenschap te willen geven aan de Rotterdammers en meer te vernieuwen en te experimenteren. Wethouder Schneider verklaart hierin “Rotterdam moet een stad worden waar bewoners zich steeds meer op hun gemak voelen en willen en blijven wonen”. Met de intenties zit het kortom wel goed. Het Scheepvaartkwartier biedt bij uitstek de kans te laten zien dat het stadsbestuur dit ook echt meent. Daarvoor is het volgende nodig:

1. Gemeente, doe in samenspraak met de stad uw eigen huiswerk: kom met een lange termijn visie op stadsontwikkeling en visie op hoe het gekoesterde en beschermde stadsgezicht van het Scheepvaartkwartier daarin past en een bijdrage kan leveren.
2. Bekijk diverse alternatieven waarin de diverse belangen transparant worden gewogen. Benut daarbij de experimenteerruimte in de huidige wetgeving vooruitlopend op de Omgevingswet die in 2018 van kracht wordt.
3. Handhaaf het huidige bestemmingsplan totdat de actuele visie en alternatieven er zijn.

De ontwikkeling van de stad is iets dat niet alleen de projectontwikkelaar en de gemeente aan gaat, maar ons allemaal. Wat let dit stadsbestuur dat ook te bewijzen?